In de commissie Sociale Zaken, Werk en Pensioenen pleitte Nathalie Muylle voor een hervorming van het systeem van tijdelijke werkloosheid om economische redenen. De kern van deze hervorming moet activering zijn door opleiding en vorming. Op die manier worden mensen die door economische omstandigheden niet kunnen werken gesterkt in hun competenties.
Tijdens de coronacrisis werd een vereenvoudigd stelsel 'tijdelijke werkloosheid overmacht corona' in het leven geroepen, om de schok van de crisis op te vangen. Sindsdien werd deze maatregel elke 3 maand verlengd, met een uitzondering in augustus-september 2020, waar voor een overgangsregime werd gekozen. Sinds de tweede coronagolf in het najaar van 2020 geldt opnieuw het eerste systeem. In maart 2022 werd opnieuw voor een verlenging gekozen tot eind juni, met het oog op gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Nathalie Muylle wees er op dat dit systeem niet eeuwig verlengd kan worden en er vooral een structurele hervorming van het regime 'tijdelijke werkloosheid om economische redenen' nodig is om dergelijke uitdagingen op lange termijn aan te pakken.
Wat na juni?
Er is geen twijfel mogelijk is dat het systeem van tijdelijke werkloosheid zijn nut bewezen heeft. Dat kunnen we allemaal beamen. De vraag is alleen hoe er moet verdergegaan worden, ook na juni. Vanuit heel wat sectoren komen vandaag terechte vragen over de toekomst. Het is goed om te bekijken vanwaar we komen, wat er vroeger bestond en waar we vandaag staan. Op de duur ervaren we zaken immers als een automatisme. Vroeger bestond het systeem van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht, dat werd gebruikt bij echte overmachtsituaties, zoals brand en overstromingen. Als een activiteit echt niet kon doorgaan, was er het systeem van tijdelijke werkloosheid om economische redenen.
Wat we vandaag meemaken en hoe erg de crisis internationaal ook is, is deels het gevolg van een oorlog. Economische redenen hebben economische gevolgen. Er liggen heel wat systemen op tafel. Ofwel kan men zeggen dat men een bepaald percentage van tijdelijke werkloosheid moet hebben om in een systeem van economische werkloosheid te kunnen instappen, ofwel zal er een soort overgangsregime zijn. Ofwel zullen we het vroeger regime werkloosheid om economische redenen hervormen en bekijken of we daar bijvoorbeeld niet meer activering kunnen inbouwen en opleiding of vorming in voorzien. Er liggen vandaag heel wat elementen op tafel om dat grondig te bekijken. Het kan niet de bedoeling zijn om eindeloos te verlengen, ook al kunnen de sociale partners zich hierin vinden. De factuur is immers voor de overheid, of althans de surplussen zijn zeker voor de overheid. In die zin is het nu het moment om dat eens grondig te bekijken.
Nathalie Muylle vroeg de minister welke stappen gezet zullen worden, wat ter bespreking voor ligt en wat hierin de adviezen van de sociale partners zijn. Bovendien werd de vraag gesteld hoe het traject tussen nu en juni eruit zou zien. Of er gekozen wordt om de maatregel copy-paste te verlengen of het systeem van bijvoorbeeld economische overmacht herbekeken zou worden.
Besprekingen zijn bezig
De minister stelde dat op zijn voorstel de sociale partners zowel in de NAR als in het Beheerscomité van de RVA besprekingen opgestart hebben over de uitwerking van een hervorming van het stelsel van tijdelijke werkloosheid. Zij spreken ook over een overgangsstelsel van tijdelijke werkloosheid voor na afloop van de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht vanwege de coronacrisis. Deze besprekingen zijn nog aan de gang.
Op 14 maart 2022 heeft het kernkabinet echter besloten om de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht te verlengen tot 30 juni 2022 om ondernemingen te helpen die te lijden hebben onder de gevolgen van de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland. De impact van de twee crisissen op de gezondheid en op de toekomst van bedrijven kan niet worden genegeerd. De oorlog in Oekraïne, met de gevolgen daarvan voor de Belgische economie, staat momenteel in de schijnwerpers, maar er is geen reden om aan te nemen dat de gezondheidscrisis achter de rug is, zoals blijkt uit wat zich vandaag in China afspeelt. Het is dan ook onze plicht om bedrijven en werknemers met dezelfde doortastendheid te blijven steunen als tijdens de gezondheidscrisis.
De tijdelijke werkloosheid wegens overmacht heeft zeer goed gewerkt om bedrijven te beschermen tegen sluiting en de werknemers tegen plots ontslag. De verlenging van de tijdelijke werkloosheid is een belangrijk element om de toekomst van onze ondernemingen veilig te stellen en de koopkracht van de werknemers te beschermen.
Een hervorming op maat
Nathalie Muylle antwoordde op haar beurt dat er niemand is die de twee crisissen negeert, integendeel. Wat er de komende weken en maanden nog op ons afkomt weten we niet, maar het is onze plicht om bedrijven doortastend te blijven ondersteunen tijdens de crisis. De vraag is wel of die doortastendheid op dezelfde manier moet gebeuren als we nu doen. Er is een hele discussie gevoerd over asymmetrisch beleid en de vraag van Gewesten om veel sneller tijdelijk werklozen te kunnen inschakelen: hen activeren, omscholen, ter beschikking stellen, naar andere jobs leiden, heroriënteren. Dat soort zaken zullen we almaar sterker moeten inbedden in de systemen van tijdelijke werkloosheid. De vraag rijst ook of we vanaf de eerste dag moeten meegaan in dergelijke systemen. Deze moeten hervormd worden op maat van de huidige arbeidsmarkt. Door dat te doen reageren we niet minder doortastend, maar wel voor de langere termijn en de toekomst. Hopelijk wordt daarmee rekening gehouden in de komende paar maanden. Zo kunnen we tegelijk twee crisissen trotseren én even doortastend blijven.
